MÙA TÁO MÈO TRÊN BẢN DƯ O XÃ NONG U

MÙA TÁO MÈO TRÊN BẢN DƯ O XÃ NONG U
 

Gọi là táo mèo theo thói quen, ý chỉ loại táo nhỏ mọc hoang trên núi, để phân biệt với trái táo nhỏ trồng nơi đồng bằng, trong vườn nhà. Táo mèo cũng chủ yếu do người Mông sinh sống trên núi cao thu hái nên loại quả này sớm gắn với tên dân tộc Mông (người Mèo). Người Mông gọi là quả “Tu di”. Còn trong các sách đông dược, táo mèo được gọi bằng cái tên sang trọng, mĩ miều là “sơn tra”. Nhưng chỉ với cái tên dân dã – “táo mèo” mới gợi dậy được những xúc cảm ngọt lành trong tâm thức của người miền núi. Còn với người xuôi, “táo mèo” gợi nên sự xa ngái, về một miền đất luôn đón chờ bước chân người đến để khám phá và yêu.
Táo mèo mọc trên núi cao giữa vùng khí hậu khắc nghiệt, khi nắng thì rất nắng, khi lạnh thì giọt sương trên lá. Thế mà cây vẫn hiên ngang, rắn rỏi. Sau một mùa đông dài lạnh giá, từ những thân cành mốc thếch, khẳng khiu tưởng như cằn cỗi ấy, bỗng đâu lại hồi sinh, khoác lên mình chiếc áo thanh xuân trong trẻo. Hoa táo mèo nhìn từ xa có thể nhầm với hoa mận, hoa lê vì cùng sắc trắng. Nhưng hoa táo mèo lâu tàn hơn. Mỗi chùm hoa thường gồm ba đến năm bông hoa trắng chụm lại. Từ những chùm hoa ấy hứa hẹn những mùa quả sai lúc lỉu. Táo mèo ở đó, kết tinh trong mình sự tinh khiết của núi rừng, thấm đẫm khí trời trong trẻo, lại có cả cái nắng gió vùng cao mà thêm cứng cáp, đậm vị. Quả táo mèo vừa chua chát, vừa ngọt lành. Vị nào cũng đậm đà, không hời hợt. Bởi sinh trưởng trong môi trường khắc nghiệt nên táo mèo có được cái mạnh mẽ, khác thường. Như thể chất, khí chất của trai rừng, gái núi vậy. Quả táo mèo non thì xanh trong. Khi sắp chín thì hây hẩy hồng như má người con gái Mông bị nẻ giữa tiết trời khô lạnh. Vỏ của quả táo mèo dày và cứng nên dù có quá vụ, chín lâu trên cây mà quả vẫn giữ được sự tươi ngon, khó nẫu hỏng như nhiều loại trái ngọt khác. Chùm quả khỏe khoắn nên dù có gió táp, mưa sa cũng ít khi bị rơi rụng. Để trèo lên cao và đủ sức bứt hái những chùm quả táo mèo cũng phải là những chàng trai Mông khỏe khoắn. Thế mà những quả ấy lại được kết trái từ những bông hoa táo mèo mỏng manh.
Hoa táo mèo khiêm nhường, bé nhỏ, lẫn vào trong đám cây rừng, ít ai thấy được. Hoa kín đáo, e lệ như cô gái đẹp nết. Chỉ khi yêu rồi, nhìn ngắm kĩ mới càng thấy đẹp, thấy yêu. Cho nên táo mèo còn là biểu trưng cho những gì kiên cường nhất nhưng cũng nữ tính nhất. Mùa xuân, hoa dịu dàng khoe sắc, khi hạ về là cả sự chắt chiu để mùa thu mang cho đời loại quả mang đủ vị của cuộc sống: chua, chát, đắng, ngọt, lành. Trong vòng thời gian luân hồi, táo mèo cứ ở đó hiên ngang, tĩnh lặng. Trên đỉnh núi cao, nhịp thời gian không còn tính bằng lịch xé rơi từng ngày mà bằng mùa táo mèo trổ bông, bằng mùa táo mèo kết quả, bằng mùa táo mèo thơm lừng quả chín…